اگر دوست دارید که از جهان جذاب نماشگرها و صفحه نمایش ها آشنا شده و اطلاعات بیشتری از انواع آن‌ها برای خرید مدل مناسب خودتان کسب کنید، خواندن ادامه این مطلب می‌تواند برای‌تان بسیار هیجان انگیز باشد. پس با ما همراه شوید.

نمایشگر CRT

نمایشگرهای CRT که برگرفته شده از فناوری «لوله پرتوی کاتدی» محسوب می‌شود، از قدیمی‌ترین نوع صفحه‌نمایش‌ها است که قبل از ترند شدن LCD و LEDها، تقریبا در هر جایی استفاده می‌شدند. ساختار این نمایشگرها بر اساس یک لوله شیشه‌ای بزرگ است که در آن، پرتوی الکترونی از پشت به سمت صفحه پرتاب شده و وقتی به سطح داخلی صفحه نمایش ها برخورد می‌کند، فسفرهایی که آن‌جا قرار دارند، نور تولید می‌کنند. برای هر رنگ، سه پرتو الکترونی (قرمز، سبز، آبی) داریم که ترکیب‌شان در نهایت رنگ تصویر را می‌سازد. به‌عنوان مثال، تلویزیون‌های قدیمی بزرگ و سنگین یا مانیتورهای حجیم دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی، همه از همین فناوری استفاده می‌کردند.

یکی از ویژگی‌های جذاب CRT این بود که کیفیت تصویر در زاویه دیدهای مختلف حفظ می‌شد؛ یعنی از هر طرف که به صفحه نگاه کنید، رنگ و نور تقریبا ثابت باقی خواهد ماند. اما در عوض، اندازه و وزن بالایی داشته و مصرف برق آن هم زیادتر از نمایشگرهای مدرن امروزی خواهد بود. همچنین چون تصویر با حرکت سریع پرتوی الکترونی ساخته می‌شود، در بازی‌های قدیمی یا کارهای گرافیکی، نرخ تازه‌سازی بالا و تاخیر کم داشت که برای خیلی از گیمرهای حرفه‌ای اون زمان یه مزیت مهم محسوب می‌شد. مثلا مانیتورهای CRT شرکت ViewSonic یا Sony Trinitron برای طراحی و بازی خیلی محبوب بوده‌اند. با این‌حال، به‌خاطر جاگیر بودن و مصرف بالا، به‌تدریج کنار گذاشته شدند.

نمایشگر پلاسما

نمایشگرهای پلاسما یکی از فناوری‌هایی بودند که قبل از رایج شدن تلویزیون‌های LCD و LED، برای ساخت تلویزیون‌های تخت و بزرگ استفاده می‌شدند. در این نوع صفحه نمایش ها، هر پیکسل از سه سلول کوچک پر از گاز (مخلوطی از نئون و زنون) ساخته شده است. وقتی جریان برق از این گازها عبور می‌کند، آن‌ها به حالت پلاسما درمی‌آیند و شروع به درخشش می‌کنند. این درخشش، فسفرهای پشت سلول را تحریک می‌کند و نور قرمز، سبز یا آبی تولید می‌شود. ترکیب این رنگ‌ها تصویر نهایی را شکل می‌دهد. به‌طور ملموس، اگر تلویزیونی در اوایل دهه ۱۳۸۰ شمسی با ضخامت کم و تصویر بسیار شفاف در فروشگاه‌ها می‌دیدید، احتمال زیادی داشت که از نوع پلاسما باشد؛ مخصوصا مدل‌هایی مثل Panasonic Viera یا Samsung Plasma.

یکی از مزیت‌های مهم صفحه نمایش های پلاسما، نمایش رنگ‌های واقعی‌تر و مشکی عمیق‌تر بود، چون برخلاف LCDها، نور پس‌زمینه نداشتند و هر پیکسل خودش نور تولید می‌کرد. به همین دلیل، برای تماشای فیلم در فضاهای کم‌نور، تجربه‌ای بسیار بهتر ارائه می‌دادند. همچنین در سایزهای بزرگ (مثلا بالای ۴۲ اینچ) نسبت به LCDهای آن زمان کیفیت تصویر بهتری داشتند. با این حال، چند ایراد اساسی داشتند؛ مثلاً مصرف برق بالا، وزن زیاد، تولید گرمای محسوس و مشکل «سوختن تصویر» (burn-in) که اگر یک تصویر ثابت مدت زیادی روی صفحه می‌ماند، رد آن برای همیشه باقی می‌ماند. همین مسائل باعث شد با پیشرفت فناوری LED و OLED، نمایشگرهای پلاسما به‌تدریج از بازار حذف شوند.

نمایشگر LCD

نمایشگرهای LCD از مخفف عبارت Liquid Crystal Display گرفته شده‌اند و از رایج‌ترین و پرکاربردترین انواع صفحه نمایش ها هستند که در دستگاه‌هایی مثل مانیتورهای کامپیوتر، تلویزیون‌ها، لپ‌تاپ‌ها، گوشی‌های موبایل هوشمند و حتی ماشین‌حساب‌ها استفاده می‌شوند. ساختار اصلی این نمایشگرها بر پایه‌ کریستال‌های مایع است که بین دو صفحه شیشه‌ای قرار گرفته‌اند. این کریستال‌ها به‌تنهایی نور تولید نمی‌کنند، بلکه فقط جهت نور را کنترل می‌کنند. برای دیدن تصویر، یک منبع نور در پشت نمایشگر قرار می‌گیرد (مثل نور فلورسنت در مدل‌های قدیمی یا نور LED در مدل‌های جدید) و با عبور نور از لایه‌های مختلف، تصویر نهایی روی صفحه ظاهر می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر مانیتور لپ‌تاپ یا تلویزیون شما باریک است و نور یکنواختی از خودش پخش می‌کند، به‌احتمال زیاد از نوع LCD است.

یکی از مزایای مهم این نوع صفحه نمایش ها، مصرف انرژی پایین و ضخامت کم آن‌هاست. برخلاف نمایشگرهای قدیمی مثل سی‌آرتی، فضای کمی اشغال می‌کنند و سبک‌تر هستند. کیفیت تصویر در ال سی دی‌ها به نوع پنل هم بستگی دارد. مثلا پنل‌های IPS زاویه دید بهتری دارند و رنگ‌ها را دقیق‌تر نشان می‌دهند، درحالی‌که پنل‌های TN ارزان‌تر هستند و بیشتر در مانیتورهای اقتصادی یا گیمینگ سریع استفاده می‌شوند. همچنین مدل‌هایی با نور پس‌زمینه ال‌ای‌دی (که اغلب با عنوان LED TV یا مانیتور LED شناخته می‌شوند) درواقع همان ال سی دی‌ها هستند که نور پس‌زمینه‌شان به‌جای فلورسنت از LED تامین می‌شود. این باعث می‌شود روشنایی بیشتر و ضخامت کمتری داشته باشند.

با این حال، ال سی دی‌ها بدون ایراد هم نیستند. یکی از مشکلات رایج، کاهش کیفیت رنگ و کنتراست در زوایای دید غیرمستقیم است؛ مخصوصا در مدل‌هایی که پنل TN دارند. همچنین عمق رنگ مشکی در LCD به خوبی OLED یا پلاسما نیست، چون نور پس‌زمینه همیشه روشن است و پیکسل‌ها نمی‌توانند کاملا خاموش شوند. گاهی هم پدیده‌ بک‌لایت بلید از صفحه نمایش دیده می‌شود. با این‌حال، به دلیل قیمت مناسب، طول عمر خوب، مصرف انرژی پایین و کاربرد گسترده، LCDها همچنان یکی از گزینه‌های اصلی در دنیای صفحه نمایش ها محسوب می‌شوند. برای مثال، اکثر مانیتورهای اداری یا تلویزیون‌های میان‌رده امروزی، همچنان از نوع LCD هستند.

نمایشگر OLED

اگر حروف اول عبارت Organic Light-Emitting Diode را کنار هم قرار دهید، به پیشرفته‌ترین نوع نمایشگرها دست می‌یابیم که به‌ویژه در گوشی‌های موبایل هوشمند، تلویزیون‌های رده‌بالا، ساعت‌های هوشمند و برخی لپ‌تاپ‌ها به‌کار می‌روند. تفاوت اصلی OLED با LCD در این است که در OLED هر پیکسل خودش نور تولید می‌کند و نیازی به نور پس‌زمینه ندارد. این ویژگی باعث می‌شود وقتی رنگ مشکی نمایش داده می‌شود، پیکسل واقعا خاموش شود و سیاهی مطلق ایجاد کند. نتیجه‌اش این است که نسبت کنتراست بسیار بالا، رنگ‌های زنده‌تر و تصویر با عمق بیشتر دیده می‌شود. برای مثال، اگر شب‌ها در تاریکی کامل به صفحه گوشی‌هایی مثل آیفون ۱۳ پرو و مدل‌های جدیدتر یا S23 سامسونگ و مدل‌های بالاترش نگاه کنید، می‌توانید عمق مشکی بی‌نقص و رنگ‌های شفاف را به‌وضوح حس کنید.

یکی از مزیت‌های مهم اولد، ضخامت بسیار کم آن است، چون نیازی به لایه‌های نوردهی جداگانه ندارد. این باعث شده که تلویزیون‌ها یا نمایشگرهای اولد بسیار باریک طراحی شوند؛ حتی برخی مدل‌ها مثل تلویزیون‌های ال جی به‌قدری نازک هستند که می‌توان آن‌ها را مثل کاغذ روی دیوار نصب کرد. همچنین انعطاف‌پذیری بالایی دارند و به همین دلیل در گوشی‌های تاشو مثل گلکسی زد فولد یا گوشی‌های موبایل با لبه خمیده، از اولد استفاده می‌شود. زاویه دید این صفحه نمایش ها هم عالی است؛ یعنی از هر طرف که به آن نگاه کنید، رنگ‌ها و روشنایی ثابت می‌مانند. همین ویژگی‌ها باعث شده OLED در دستگاه‌هایی که طراحی ظریف و کیفیت تصویر مهم است، انتخاب اول باشد.

البته اولد هم مشکلات خودش را دارد. یکی از چالش‌های آن، پدیده‌ burn-in یا خکتم سوختن پیکسل‌های تصویر است؛ یعنی اگر یک تصویر ثابت (مانند لوگوی شبکه تلویزیونی یا نوار نوتیفیکیشن گوشی موبایل) مدت طولانی روی صفحه بماند، ممکن است رد آن را به‌صورت دائمی مشاهده کنید. همچنین، هزینه‌ تولید اولد نسبت به ال سی دی بالاتر است و به همین دلیل قیمت دستگاه‌هایی که از آن استفاده می‌کنند بیشتر است. طول عمر پیکسل‌های آبی در OLED هم نسبت به قرمز و سبز کمتر است و این می‌تواند در درازمدت کمی روی توازن رنگی اثر بگذارد. با این وجود، کیفیت بصری فوق‌العاده، طراحی باریک و مصرف بهینه در بسیاری از کاربردها باعث شده OLED به یک استاندارد محبوب در نمایشگرهای پیشرفته تبدیل شود.

نمایشگر AMOLED

نمایشگرهای AMOLED در واقع نسخه‌ی پیشرفته‌تری از اولد هستند و کوتاه شده عبارت Active Matrix Organic Light Emitting Diode محسوب می‌شوند. با این تفاوت که در آن‌ها برای کنترل هر پیکسل، از یک ماتریس فعال استفاده می‌شود. این یعنی هر پیکسل به‌طور مستقل و سریع کنترل می‌شود که نتیجه‌اش پاسخ‌گویی بالاتر، مصرف انرژی بهینه‌تر و دقت بیشتر در نمایش رنگ‌هاست. این نوع نمایشگر بیشتر در گوشی‌های هوشمند به‌کار می‌رود؛ برای مثال، صفحه‌نمایش گوشی‌های موبایل سری Galaxy S و Note سامسونگ (تاچ ال سی دی) از نوع آمولد است و حتی برندهایی مثل وان‌پلاس، شیائومی یا هواوی هم در مدل‌های پرچم‌دار از همین فناوری استفاده می‌کنند.

یکی از ویژگی‌های برجسته نمایشگر آمولد این است که رنگ‌ها را بسیار زنده و پرانرژی نمایش می‌دهد؛ مخصوصا رنگ مشکی که چون پیکسل‌ها واقعا خاموش می‌شوند، کاملا عمیق و خالص دیده می‌شود. این ویژگی باعث شده در کاربردهایی مثل تماشای فیلم، بازی یا کار با رابط کاربری دارک‌مود، تجربه‌ی بصری لذت‌بخشی ایجاد شود. همچنین، چون نیازی به نور پس‌زمینه وجود ندارد، ضخامت صفحه نمایش ها بسیار کمتر می‌شود و این به طراحان امکان می‌دهد گوشی‌هایی باریک‌تر و زیباتر طراحی کنند. انعطاف‌پذیری بالا هم یکی دیگر از نقاط قوت آمولد است؛ به همین دلیل در نمایشگرهای خمیده یا تاشو، مثل Galaxy Z Flip یا Fold، از همین فناوری استفاده می‌شود.

با وجود تمام مزایا، آمولد کاملا هم بی‌نقص نیست. یکی از مشکلات رایج آن، کاهش تدریجی کیفیت پیکسل‌ها در طول زمان است؛ به‌ویژه رنگ آبی که عمر کمتری نسبت به قرمز و سبز دارد. همچنین اگر تصویر یا ناحیه‌ای از صفحه همیشه ثابت بماند (مثل دکمه‌های نویگیشن یا آیکون‌ها)، احتمال سوختن تصویر یا باقی ماندن رد آن وجود دارد. با این حال، سازندگان با استفاده از تکنیک‌هایی مثل جابجایی جزئی پیکسل‌ها یا تنظیمات محافظتی نرم‌افزاری، تا حد زیادی این مشکل را کنترل کرده‌اند. در مجموع، اگر به‌دنبال تصویری شفاف، رنگ‌هایی زنده و طراحی مدرن مخصوصا در گوشی‌های موبایل رده‌بالا یا ساعت‌های هوشمند جدید باشید، آمولد یکی از بهترین گزینه‌هاست.

نمایشگر LED

نمایشگرهای ال ای دی در واقع همان نمایشگرهای LCD هستند که تفاوت اصلی‌شان در نوع نور پس‌زمینه است. در مدل‌های ال سی دی قدیمی، نور از لامپ‌های فلورسنت (CCFL) تأمین می‌شد، اما در LEDها این نور از دیودهای نورافشان (LED) می‌آید. همین تغییر ساده اما مهم باعث شد نمایشگرهای LED روشنایی بیشتر، مصرف برق کمتر و ضخامت کمتری داشته باشند. برای مثال، اگر تلویزیون شما روی جعبه‌اش نوشته باشد “LED TV”، در اصل با یک صفحه نمایش ها LCD طرف هستید که نور پس‌زمینه‌ی آن از نوع LED است؛ نه اینکه تمام تصویر توسط LED ساخته شده باشد، چون این یک باور اشتباه رایج است.

نمایشگرهای ال دی دی در دو نوع اصلی طراحی می‌شوند که Edge-lit و Full-array نام دارد. در نوع اج‌لیت، دیودهای نوری فقط در لبه‌های صفحه قرار دارند و نور با صفحات پخش‌کننده به سراسر صفحه هدایت می‌شود؛ این طراحی به ساخت تلویزیون‌های بسیار باریک کمک می‌کند. در نوع فول‌اری، LEDها در سراسر پشت پنل پخش شده‌اند و در بعضی مدل‌ها قابلیت “dimming” یا تاریک و روشن شدن منطقه‌ای را دارند، که به بهبود کنتراست و مشکی عمیق‌تر کمک می‌کند. برای نمونه، تلویزیون‌های سامسونگ سری Q60B یا تلویزیون‌های میان‌رده ال‌جی اغلب از همین نوع Full-array LED استفاده می‌کنند که تعادل خوبی میان قیمت و کیفیت تصویر ایجاد می‌کنند.

در زمینه‌ی کاربرد، ال ای دی‌ها به‌خاطر مصرف انرژی مناسب، قیمت رقابتی و طول عمر بالا، به‌ویژه در تلویزیون‌های خانگی، مانیتورهای اداری و حتی نمایشگرهای فضای باز (مثل تابلوهای شهری بزرگ) بسیار پرکاربرد شده‌اند. البته کیفیت مشکی در LED به پای OLED نمی‌رسد، چون نور پس‌زمینه همیشه فعال است و پیکسل‌ها به‌تنهایی نمی‌توانند خاموش شوند. همچنین زاویه دید در بعضی مدل‌ها محدود است، به‌ویژه در پنل‌هایی با کیفیت پایین‌تر. با این حال، اگر به‌دنبال یک صفحه نمایش ها مطمئن، مقرون‌به‌صرفه و مناسب برای استفاده‌ی عمومی باشید، ال ای دی همچنان یکی از گزینه‌های پرطرفدار و منطقی محسوب می‌شود.

نمایشگر QLED

نمایشگرهای کیو ال ای دی که بیشتر با برند سامسونگ شناخته می‌شوند، نسخه‌ای پیشرفته از همان نمایشگرهای LED هستند، اما یک تفاوت کلیدی هم در این میان وجود دارد و آن هم فناوری نقاط کوانتومی (Quantum Dot) است. در این فناوری، لایه‌ای از ذرات بسیار ریز بین نور پس‌زمینه و لایه‌های کریستال مایع قرار می‌گیرد. این ذرات، وقتی در معرض نور آبی از LEDهای پس‌زمینه قرار می‌گیرند، نورهای بسیار خالص‌تری از رنگ‌های قرمز و سبز تولید می‌کنند. نتیجه‌ی این فرایند، نمایش رنگ‌هایی زنده‌تر، دقیق‌تر و با شدت روشنایی بالاتر نسبت به LCDهای معمولی است. به‌طور ملموس، وقتی به تلویزیون QLED نگاه می‌کنید، تفاوت رنگ و روشنایی آن نسبت به LEDهای ساده مخصوصا در محیط‌های پرنور یا هنگام تماشای محتوای HDR کاملا مشهود است.

یکی از نکات مهم درباره کیو ال ای دی این است که برخلاف اولد، پیکسل‌ها نور مستقل تولید نمی‌کنند. یعنی QLED همچنان به نور پس‌زمینه نیاز دارد، پس مشکی مطلقی که در OLED می‌بینید، در QLED وجود ندارد. با این حال، در مدل‌های پیشرفته‌تر، سامسونگ از نور پس‌زمینه با آرایش Full Array و فناوری‌هایی مثل Local Dimming استفاده می‌کند تا بخش‌هایی از صفحه تاریک‌تر یا روشن‌تر شود و کنتراست تصویر بهبود پیدا کند. همچنین QLEDها نسبت به OLED از نظر دوام تصویر مقاوم‌تر هستند، یعنی مشکل سوختن تصویر در آن‌ها وجود ندارد. این موضوع باعث شده تلویزیون‌های QLED برای افرادی که به‌طور طولانی از یک تصویر ثابت استفاده می‌کنند — مثل گیمرها یا کاربران اداری — انتخاب مطمئن‌تری باشد. در مجموع، QLED ترکیبی از فناوری LCD و ارتقای رنگ و روشنایی با نقاط کوانتومی است که اگرچه به سطح مشکی OLED نمی‌رسد، ولی در بسیاری از کاربردها عملکردی بسیار قوی و چشمگیر ارائه می‌دهد.

نمایشگر microLED

نمایشگرهای میکرو LED نسل جدیدی از فناوری‌های تصویری هستند که ساختار کاملا متفاوتی نسبت به LCD، OLED یا QLED دارند. در این نوع نمایشگر، هر پیکسل از مجموعه‌ای از LEDهای بسیار ریز تشکیل شده که به‌طور مستقل نور و رنگ تولید می‌کنند. یعنی هر پیکسل، خودش یک منبع نوری کامل است؛ اما از مواد معدنی غیرآلی ساخته شده که دوام و پایداری بیشتری دارند. برخلاف LCD یا QLED که به نور پس‌زمینه نیاز دارند، میکرو ال ای دی بدون هیچ واسطه‌ای تصویر را می‌سازد. نتیجه این ساختار، تصویری بسیار روشن، با کنتراست بالا، رنگ‌های دقیق و مشکی واقعی است. به‌عنوان نمونه، تلویزیون‌های میکرو ال ای دی سامسونگ یکی از اولین نمونه‌های تجاری این فناوری هستند که بیشتر در محیط‌های حرفه‌ای یا نمایشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ویژگی مهم دیگر میکرو ال ای دی، مقیاس‌پذیری بالای آن است. چون هر پیکسل مستقل عمل می‌کند، می‌توان نمایشگرهایی با ابعاد بزرگ، حتی در حد دیوار کامل، طراحی کرد که کیفیت تصویر را در کل سطح حفظ کنند. این نمایشگرها همچنین از مشکل سوختن تصویر که در OLEDها دیده می‌شود، رنج نمی‌برند و طول عمر بسیار بیشتری دارند. با این حال، تولید microLED هنوز بسیار پیچیده و گران‌قیمت است، به همین دلیل هنوز در بازار مصرفی گسترده نشده و بیشتر در محصولات ویژه یا مفهومی استفاده می‌شود. در آینده، اگر هزینه تولید کاهش پیدا کند، میکرو ال ای دی می‌تواند جایگزینی قدرتمند برای OLED باشد. نمایشگری که هم مشکی واقعی دارد، هم روشنایی بالا، هم عمر طولانی و هم بدون افت کیفیت در طول زمان عمل می‌کند.

نمایشگر miniLED

در نهایت به آخرین نوع نمایشگرها می‌رسیم که مینی ال ای دی نام دارند و نسخه‌ای به‌روزشده از نمایشگرهای LED هستند که در آن از هزاران دیود نوری بسیار کوچک‌تر از LEDهای معمولی برای نور پس‌زمینه استفاده می‌شود. این دیودهای ریز، امکان کنترل دقیق‌تر نور در نواحی مختلف صفحه را فراهم می‌کنند و باعث افزایش چشمگیر کنتراست، روشنایی و دقت رنگ می‌شوند. برخلاف اولد یا میکرو ال ای دی که هر پیکسل به‌طور مستقل نور تولید می‌کند، در miniLED همچنان از پنل LCD برای نمایش تصویر استفاده می‌شود، اما نوردهی در پس‌زمینه بسیار پیشرفته‌تر است.

این فناوری در محصولاتی مثل تلویزیون‌های سری Neo QLED سامسونگ یا نمایشگر XDR اپل در مک‌بوک پروهای جدید به‌کار رفته و در عمل باعث می‌شود نواحی تاریک تصویر عمق بیشتری داشته باشند بدون اینکه روشنایی کلی صفحه قربانی شود. مینی ال ای دی گزینه‌ای بسیار مناسب برای کسانی است که به‌دنبال کیفیت تصویری نزدیک به اولد هستند، ولی نگران سوختن تصویر یا کاهش عمر نمایشگر در استفاده‌های طولانی‌مدت‌اند.